Zamek w Baranowie Sandomierskim

W połowie trasy Mielec-Tarnobrzeg znajduje Baranów Sandomierski. Właśnie w tej miejscowości, nad brzegiem dolnej Wisły, lśni jeden z najlepiej zachowanych w Europie zamków. Ta perła architektury renesansowej położona jest w północno zachodniej części miasta. Szesnastowieczny zamek nazywany jest „Małym Wawelem”. Dawna siedziba rodu Leszczyńskich otoczona jest czternastohektarowym parkiem, a na jego terenie znajduje się także trzygwiazdkowy Hotel Zamkowy.

Zamek w Baranowie Sandomierskim początkowo był dworem renesansowym. Zbudowany został z inicjatywy starosty radziejowskiego – Rafała Leszczyńskiego. Dopiero jego syn Andrzej Leszczyński w latach 1591-1603 rozbudował go w zamek, którego wygląd możemy podziwiać do dziś. W 1620 roku wokół zamku powstały okazałe, nowoczesne fortyfikacje bastionowe, które były jednymi z większych tego typu umocnień. Kolejnymi właścicielami majątku byli książę Dymitr Jerzy Wiśniowiecki i Józef Karol Lubomirski herbu Śreniawa. Ostatni z nich dobudował galerię obrazów między dwoma basztami, wnętrza ozdobiono dekoracjami stiukowymi, portalami i kominkami. Po Lubomirskich Zamek w Baranowie przechodził kolejno do: księcia Pawła Sanguszki, Jacka Małachowskiego, Józefa Potockiego. Kolejny właściciel – Jan Krasicki – powiększył bibliotekę, a także zgromadził pamiątki po biskupie Ignacym Krasickim. Rok 1849 był jednym z najtragiczniejszych w dziejach Zamku. Spłonęło wiele pomieszczeń wraz z biblioteką z cennymi zbiorami. Z powodu braku funduszy Krasiccy nie zdecydowali się na odbudowę zamku. W 1898 roku wybuchł kolejny pożar. Tym razem obiekt został odbudowany przez nowych właścicieli – Dolańskich. W narożnej komnacie parteru urządzono kaplicę, w której w ołtarzu umieszczono obraz „Matka Boska Niepokalana” autorstwa Jacka Malczewskiego. W trakcie II Wojny Światowej zamek został doszczętnie zniszczony. Dopiero w 1958 roku zakończyła się jego odbudowa.

Zwiedzanie zamku

Zamek zbudowany jest na planie prostokąta o stosunku boków 1:2. W narożach znajdują się baszty, zaś na osi frontu wieżę, w której znajduje się wejście na dziedziniec. Ciekawostką jest fakt, że dziedziniec położony jest na wysokości piętra. Tłumaczone jest to częstymi wylewami Wisły- woda podchodziła pod zamek, lecz nie zalewała dziedzińca. Z trzech stron znajdują się dwukondygnacyjne skrzydła mieszkalne. Dwie ściany mieszkalne, a także ścianę parawanową, zdobią krużganki, których kolumny zdobione są maszkaronami. Od strony dziedzińca zbudowano schody z loggią, a powyżej widać grzebień attyki. Na piętrze zamku urządzono Muzeum Wnętrz. Jednym z ciekawszych pomieszczeń jest sala portretowa, w której znajdują się cztery wielkie portrety królów polskich. Kolejna sala to Galeria Tylmanowska, która zdobiona jest stiukami i obrazami przedstawiającymi włoskie miasta. W skrzydle wschodnim znajduje się Baszta Falconiego zdobiona złotem. W Sali Tronowej zachował się kartusz ze sceną mitologiczną. Na parterze znajduje się kaplica zamkowa oraz część restauracyjna i hotelowa. Można tu zwiedzić także ekspozycję związaną z wydobyciem siarki. Z umocnień zachowały się dwa bastiony, które leża na zachód od zamku oraz strzelnice z wierzy wejściowej. Przy zamku na miejscu dawnych stajen znajduje się hotel.

Godziny zwiedzania muzeum

Zwiedzanie muzeum z przewodnikiem odbywa się codziennie (prócz poniedziałków) co godzinę:
– od 01.04 do 30.04 w godzinach od 9.00 do 17.00
– od 01.05 do 30.09 w godzinach od 9.00 do 19.00
– od 01.10 do 31.10 w godzinach od 9.00 do 17.00
– od 01.11 do 31.03 w godzinach od 9.00 do 16.00
Czas zwiedzania wynosi około 50 minut.

Ciekawostki

Baranowski zamek wykorzystano przy kręceniu różnych filmów między innymi: „Barbara Radziwiłłówna”, „Klejnot wolnego sumienia”, a także serialu „Czarne Chmury”, gdzie był siedzibą hetmana Jana Sobieskiego. W niedługim czasie na zamku kręcone będą sceny do mega produkcji: „Bitwa pod Wiedniem”.