Obowiązkowym miejscem, od którego można rozpocząć zwiedzanie papieskiego miasta, jest usytuowana na rynku Bazylika Ofiarowania Najświętszej Marii Panny. Stoi ona na miejscu dawnego, drewnianego kościoła, który spłonął w pożarze w XV.
Obecna bryła bazyliki jest efektem wielorakich renowacji i modyfikacji budowli. Najstarszą część stanowi XV-wieczne prezbiterium, reszta – w tym charakterystyczna fasada pochodzi już z XVIII wieku, zaś ozdobny balkon i umieszczone na frontowej ścianie rzeźby z wieku XIX. Ostateczny kształt kościół uzyskał dopiero w XX wieku. Swój obecny wygląd zawdzięcza pracom remontowym wykonanym w latach 2000 – 2003. W 1992 roku kościół uzyskał tytuł Bazyliki Mniejszej.
Wadowicka bazylika należy do kościołów orientowanych. Fasadę zdobią trzy rzeźby dłuta Zygmunta Langmana, przedstawiające Matkę Bożą w otoczeniu św. Wojciecha i św. Stanisława oraz trzy tablice pamiątkowe dedykowane Janowi Pawłowi II, Henrykowi Sienkiewiczowi i polskim żołnierzom, walczącym o wolność ojczyzny. Na południowej ścianie budowli znajduje się zegar słoneczny, opatrzony sentencją „Czas ucieka, wieczność czeka”. Zegar ten widział z okien swojego domu przyszły papież.
Wewnątrz kościoła, po prawej (północnej stronie) prezbiterium znajduje się kaplica Najświętszej Rodziny ze słynną, barokową chrzcielnicą, przy której w 1920 roku ochrzczony został mały Karol Wojtyła. Po tej samej stronie z tyłu usytuowana jest kaplica Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, gdzie umieszczony został cudowny wizerunek Maryi, otaczany przez mieszkańców miasta szczególną czcią. Obok obrazu dwa papieskie wota – różaniec i szwajcarski budzik, który służył Papieżowi do ostatnich chwil życia.
Po lewej stronie prezbiterium znajduje się Kaplica Ukrzyżowania, z tyłu zaś, obok wejścia nowo utworzona Kaplica Błogosławionego Jana Pawła II. Sklepienie bazyliki pokrywają malowidła, ilustrujące nauczanie Papieża. Sufit nad prezbiterium zdobią wizerunki polskich świętych i błogosławionych wyniesionych na ołtarze przez Jana Pawła II oraz tych, szczególnie związanych z dziejami Archidiecezji Krakowskiej. Freski nad nawą główną i Kaplicą Papieską ilustrują dziesięć encyklik Jana Pawła II, w Kaplicy Świętej Rodziny osiem adhortacji apostolskich, w Kaplicy Ukrzyżowania Pana Jezusa osiem listów apostolskich.
Posąg Jana Pawła II przed bazyliką
W 2005 roku przed bazyliką stanął posąg Jana Pawła II, dzieło Maksymiliana Biskupskiego.
