Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1413 roku i dotyczy zapisania przez króla Władysława Jagiełłę 400 florenów Abrahamowi z Goszyc przy okazji, którego to zapisu wymieniono dwie Szczawnice: Wyżnią i Niżnią. Nazwa miejscowości Szczawnica pochodzi od kwaśnych wód zwanych przez górali szczawami. Jako zdrojowisko znana jest od ponad 200 lat.

Na zdjęciu – Plac Dietla w Szczawnicy.

Dynamiczny rozwój Szczawnicy jako uzdrowiska przypada na połowę XIX wieku, kiedy to właścicielem uzdrowiska został Józef Szalay. Zbudował pierwsze łazienki, wystawił nowe budynki zdrojowe i pensjonaty. Zapraszał do Szczawnicy wybitnych ludzi epoki, między innymi wybitnego balneologa Józefa Dietla. Przed śmiercią w 1876 roku zapisał Zakład Zdrojowy Akademii Umiejętności w Krakowie. Jednak trudności finansowe i organizacyjne zmuszają Akademię do sprzedaży Szczawnicy w 1909 roku Adamowi Stadnickiemu. Dalsze plany gospodarza przerwała II wojna a światowa. Na podstawie zarządzenia Ministra Zdrowia w 1948 roku Uzdrowisko Szczawnica przejmuje skarb państwa. Prawa miejskie Szczawnica otrzymała 18 lipca 1962 roku.

Co warto zwiedzić w Szczawnicy?

W samym mieście turystów może zainteresować zdrojowisko Szczawnica znane jest już od 150 lat. Dziś można się tutaj leczyć i wypoczywać.

Kościół w Szczawnicy wybudowany w latach 1882-1892 w stylu neogotyckim. Wewnątrz znajduje się bogata polichromia oraz obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, poświęcony w Rzymie przez papieża Leona XIII. Muzeum Pienińskie jest placówką regionalną o charakterze etnograficzno-historycznym. W części etnograficznej prezentowane jest życie górali pienińskich w okresie pierwszej połowy XX wieku, w zakresie architektury regionalnej, wyposażenia wnętrz, pasterstwa, rolnictwa, łowiectwa, rybołówstwa, tkactwa. Uzupełnieniem tej części wystawy jest strój regionalny, sztuka ludowa regionu pienińskiego oraz godła góralskich rodów szczawnickich.

Szczawnica jest doskonałym miejscem do aktywnego wypoczynku. Liczne szlaki turystyczne prowadzą na najwyższe szczyty Pienin i Gorców oraz do rezerwatów przyrody: Wąwozu Homole, Wysokich Skałek, a także do jednego z najpiękniejszych obfitujących w malownicze skałki i progi skalne, tworzące przełomy i wodospady – rezerwatu Białej Wody. Zwolenników poruszania się rowerem ucieszą liczne trasy rowerowe o różnym stopniu trudności. Ponadto miasto przygotowało liczne trasy konne. Miłośnicy sportów wodnych mogą wypożyczyć kajak i spróbować pokonać tor slalomowy wiodący wzdłuż trasy spływu Dunajca. W górskich rzekach i bystrych potokach zwolennicy wędkarstwa odnajdą wiele miejsc, do których będą chcieli powrócić. Dunajec wraz z dopływami jest największym i najpopularniejszym łowiskiem muchowym w Polsce, a przede wszystkim obszarem występowania pstrąga potokowego, lipienia i głowacicy. Wciąż jedną z największych atrakcji turystyczno-krajobrazowych Pienin jest spływ tratwami przełomem Dunajca na odcinku 20 km.

Zimą miasto zamienia się w centrum sportów zimowych. Znajdują się tutaj wyciągi narciarskie oraz trasy zjazdowe zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych amatorów białego szaleństwa.

W gminie znajduje się wiele cennych zabytków, między innymi:

Czerwony Klasztor, który do dziś zachował wiele cech architektury gotyckiej, został założony w XIV w. W sto lat później złupili go husyci. Częściowo przebudowany w stylu barokowym, obiekt przejęli w XVII w. kameduli, którzy założyli zajazd dla podróżnych, szpital i czerpiącą z dobrodziejstw pienińskich ziół aptekę. W klasztorze, który jeszcze kilkakrotnie zmieniał właścicieli, dawno już nie ma mnichów, jest natomiast Muzeum Zielarstwa oraz ekspozycja historyczna.

Zamek Czorsztyn – około roku 1350 dbający o bezpieczeństwo granicy z Węgrami Kazimierz Wielki wybudował murowany zamek. W następnych stuleciach zamek był ośrodkiem władzy królewskiej i siedzibą mianowanych dożywotnio starostów. Około roku 1795 spłonął od uderzenia pioruna. W XIX wieku był już tylko ruiną. Nieopodal zamku po drugiej stronie jeziora Czorsztyńskiego znajduje się kolejny zamek. Zamek Niedzica – pierwszy raz nazwa zamek Dunajec łac. novum castrum de Dunajecz pojawiła się w dokumencie z 1325 zapisana jako własność rodu Jana i Rykolfa panów na Brzozowicy. Do roku 1470 zamek pozostawał pod ich władaniem, a następnie stał się własnością comesa spiskiego Zapolya Emeryka. Dobra zamku niedzickiego były bardzo rozległe, rozciągały się na całym Zamagurzu. Początkowo zamek ten stanowił węgierską strażnicę na granicy z Polską. W roku 1470 przeszedł w ręce rodu Zapolyich, następnie, przez okres ponad 60 lat w posiadanie Łaskich. Następnie Olbracht Łaski sprzedał zamek Jerzemu Horvathowi, który starannie go odbudował przekształcając w okazałą renesansową rezydencję (w znacznej części w takiej postaci zachował się po dziś dzień).

Kościół w Jaworkach pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Jest on dawną cerkwią grekokatolicką, która służyła chrześcijanom obrządku wschodniego podobnie jak cerkiew w sąsiedniej wsi Szlachtowej. Została zbudowana w 1680 roku. Po pożarze drewnianej świątyni wzniesiono murowaną cerkiew w roku 1798 która swym pięknem ubogaca tamte okolice do dnia dzisiejszego. Kościół w Krościenku powstał w I połowie XIV w. Z tego okresu przetrwała do dziś jedynie nawa pełniąca obecnie funkcje prezbiterium. Dwuprzęsłowe sklepienie krzyżowe nad prezbiterium powstało po pożarze w roku 1755. Wnętrze kościoła pokryte jest malowidłami z różnych okresów. Najstarsze datowane na 1370-1380 r. znajdują się na północnej ścianie prezbiterium nawiązują do wezwania kościoła wszystkich Świętych. W kościele zachowało się cenne wyposażenie m.in. kamienna chrzcielnica w kształcie kielicha mszalnego z 1493 roku fundowana przez króla Jana Olbrachta, XVII – wieczne malowidła na desce, obrazy drogi krzyżowej, centralna część ołtarza głównego z końca XVIII w. wraz z rokokowymi figurami Piotra i Pawła. Kaplica zdrojowa w Parku Górnym ta neogotycka budowla została wzniesiona w 1846 r.

Przewodniki po Szczawnicy

Mapa i przewodnik na zwiedzanie Szczawnicy. Możesz je kupić przez Internet.

Beskid Sądecki. Mapa turystyczna
Wydawnictwo Compass

Mapa cieniowana Beskidu Sądeckiego – od doliny Dunajca, po Krynicę, Tylicz i Muszynkę. Mapa obejmuje też Małe Pieniny, Pieninki, część Pienin Właściwych oraz Beskid Niski (Góry Grybowskie). Mapa ma też bogaty informator, opis zabytków, informacje przyrodnicze, dane adresowe oraz informacje o wyciągach narciarskich.

Beskid Sądecki. Przewodnik
Bogdan Mościcki

Przewodnik obejmuje: Przełęcz Tylicka – Tylicz – Mochnaczka – Przełęcz Krzyżówka – Nowy Sącz – Krościenko – Leśnica – Wielki Lipnik – Stara Lubowla – Pławiec – Leluchów – granica państwa do Przełęczy Tylickiej. Opisane zostały pasma Radziejowej i Jaworzyny Krynickiej (tworzące Beskid Sądecki), Pasmo Dubnego, Małe Pieniny oraz Góry Lubowelskie na Słowacji (staropolski Krępak). W części ogólnej opisane zostały historia i środowisko przyrodnicze regionu. W części szczegółowej znaleźć można opisy 125 szlaków turystycznych (w tym wszystkie PTTK oraz gminy Piwniczna i Rytro). Jest też mapa – schemat tras opisanych w przewodniku oraz panorama Tatr z Jaworzyny. W przewodniku jest Słownik miejscowości z informacjami krajoznawczymi o wszystkich miejscowościach w Beskidzie Sądeckim.