Bielsko-Biała była pod wpływem trzech kultur: katolickiej, ewangelickiej i żydowskiej. Jest tu jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra, ocalały cmentarz żydowski oraz wyjątkowy kościół katolicki św. Stanisława.

Wielonarodowość i wielokulturowość charakteryzowały Bielsko od dawna. – By lepiej zrozumieć niepowtarzalne dziedzictwo kulturowe, które dzisiaj możemy podziwiać w Bielsku-Białej, należy uzmysłowić sobie, że jest ono dziełem wielu ludzi, kultur, narodów, czy religii – wyjaśnia Anna Zgierska, szefowa Wydziału Promocji Miasta. – Miasto najlepiej charakteryzuje pisarz, etnograf, historyk kultury – Antoni Kroh: „Każdy naród dawał, każdy brał – księgowych przy tym nie zatrudniano”.

Ewangelicy w Bielsku-Białej

W mieście znajdziemy liczne zabytki luteranizmu: kościoły, ewangelickie szkoły i internaty, sierocińce, a także cmentarze.

Bielsko–Biała ma trzy parafie wyznania ewangelicko–augsburskiego należących do Diecezji Cieszyńskiej Kościoła Ewangelicko–Augsburskiego w Polsce. Ewangelików w mieście jest ok. trzech tysięcy. Ewangelicy znacząco wpłynęli na dzieje Bielska i Białej. Stanowili ważną społeczność w gospodarce, polityce i kulturze. W połowie XIX wieku tzw. Bielski Syjon należał do najważniejszych ośrodków myśli teologicznej i oświatowej protestantyzmu Austrii.

Jest tu jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra, stworzony przez Franciszka Vogla, rzeźbiarza z Wiednia. Ewangelickie Seminarium Nauczycielskie, w klasycystycznym stylu, było pierwszą ewangelicką uczelnią tego typu w Austrii. Kościół Ewangelicko–Augsburski Marcina Lutra posiada chrzcielnicę z 1817 roku oraz piękne organy z opawskiej firmy Karola Kutlera. Obok Kościóła Ewangelicko–Augsburskiego św. Jana Chrzciciela jest niewielki park, zabytkowy dom parafialny
i cmentarz z nagrobkami z przełomu XIX i XX wieku. Ciekawy może być też spacer po tzw. nowym cmentarzu ewangelickim, zaprojektowanym w secesyjnym stylu przez Hansa Mayera, architekta z Wiednia.

Katolicy w Bielsku-Białej

Gotycki Kościół św. Stanisława z XIV wieku we wnętrzu kryje m.in. późnogotycki tryptyk ołtarzowy oraz pięcioboczne prezbiterium ze sklepieniami krzyżowo–żebrowymi i gotyckimi polichromiami ze scenami pasyjnymi.

We wnętrzu barokowego kościoła Opatrzności Bożej są: ambona w kształcie łodzi, ołtarz późnobarokowy, stacje drogi krzyżowej Petra Bohuna oraz zegar wieżowy z 1888 roku.

Katedra św. Mikołaja składa się z dwóch części: gotycko–barokowej oraz neoromańskiej z wysoką na 61 metrów wieżą. Portal świątyni zdobi figura Chrystusa. Wokół znajdują się medaliony z portretami dwunastu apostołów. Nad nimi są posągi św. Mikołaja, Jadwigi Śląskiej i św. Jana Nepomucena. Ich autorem jest współpracownik Otto Wagnera – Othmar Schimkowitz.

Warto zajrzeć do neorenesansowych krużganków grobowcowych na cmentarzu katolickim w Białej. Są tu groby reżysera – Władysława Nehrebeckiego, przemysłowców – Edmunda Schmeji i Franciszka Strzygowskiego oraz Macieja Wojtyły, dziadka Jana Pawła II.

Żydzi w Bielsku-Białej

Jednym z najwybitniejszych architektów miasta był Karol Korna(1852-1906). Architekt pochodzenia żydowskiego stworzył m.in. wiele budowli przy ul. 3 Maja, Pocztę Główną, hotel „Prezydent”, Willę Sixta. Po II Wojnie Światowej zostało tylko kilka zabytków kultury żydowskiej. Warto udać się do budynku dawnej Żydowskiej Gminy Wyznaniowej (dziś Sąd Rejonowy) z 1904 roku. Były tu biura, siedziby firm żydowskich oraz mieszkanie rabina.

Przy ulicy Słowackiego 25 jest dawna szkoła żydowska (dziś gimnazjum katolickie).

Cmentarz ma ponad 1200 nagrobków, obelisków i macew oraz dom przedpogrzebowy z ciekawymi polichromiami projektu Karola Korna z 1885 roku. Są też płyty nagrobne ze zlikwidowanego cmentarza w Białej.

Historia Bielska-Białej

Bielsko-Biała powstała 1 stycznia 1951 roku. Wtedy połączyły się dwa miasta – leżące na Śląsku Bielsko (pierwsza wzmianka z 1312 r.) oraz małopolska Biała (z końca XVI w.). Miasta leżały po dwóch stronach rzeki Białej, ale od XIX wieku działały jak jeden ośrodek miejski. W latach 1975–1999 Bielsko-Biała było stolicą województwa bielskiego, a w 1999 roku utworzono powiat bielski w granicach województwa śląskiego. W czasie II Wojny Światowej Bielsko i Biała nie zostały nadmiernie zniszczone. Zachowało się wiele zabytków w stylu secesyjnym i neorenesansowym. Bielsko-Biała jest nazywana nieraz „Małym Wiedniem”. Do Bielska–Białej warto przyjechać na jeden z licznych festiwali i wydarzeń kulturalnych.

Zdjęcia